Lutein là gì?

Lutein được mệnh danh là “vitamin mắt”, là một loại chất chống oxy hóa carotenoid được biết đến nhiều nhất để bảo vệ sức khỏe mắt. Cũng giống như nhiều loại chất chống oxy hóa khác, lutein được tìm thấy trong các loại thực phẩm có màu sắc tươi sáng như trái cây và rau quả – đặc biệt là rau xanh và các loại quả có màu cam đậm hoặc màu vàng. Theo tiếng Latin, luteus có nghĩa là “vàng”. Lutein là hợp chất Carotenoid tồn tại nhiều nhất trong não và điểm vàng của mắt. Ở cơ thể con người, carotenoid đóng vai trò là chất chống oxy hóa cũng như là thành phấn thiết yếu cấu tạo nên cơ thể. Cơ thể con người không có khả năng tự tổng hợp được lutein mà cần bổ sung nó thông qua các loại rau xanh và hoa quả có màu đậm hoặc qua các chất bổ sung khác.

Lutein hoạt động như một chất chống oxy hoá, bảo vệ tế bào chống lại các tác hại của các gốc tự do. Lutein còn được gọi là progesterone thực vật, là chất tạo màu tự nhiên có trong chuối, kiwi, cải bắp và hoa oải hương. Lutein có cấu trúc hóa học rất phức tạp và không thể tổng hợp được. Lutein chỉ có thể được chiết xuất từ ​​thực vật. Lutein sau khi chiết xuất có ứng dụng rất quan trọng trong lĩnh vực thực phẩm và sức khoẻ.

Tác dụng của Lutein đối với sức khỏe

Bảo vệ chống lại rối loạn mắt như thoái hóa điểm vàng

Bệnh thoái hóa điểm vàng (THĐV) hay còn gọi là bệnh thoái hóa hoàng điểm, là sự thoái hóa của tế bào điểm vàng khiến cho mắt mất khả năng nhìn chi tiết ở vùng trung tâm thị giác dẫn đến giảm thị lực trung tâm làm cho hình ảnh được nhìn thấy bị mờ, phần chính giữa hình ảnh bị méo mó, biến dạng.

Ở Việt Nam, bệnh thoái hóa điểm vàng đang có xu hướng trẻ hóa bởi thói quen và thời gian sử dụng các thiết bị công nghệ như điện thoại, tivi, laptop, máy tính bảng… Ánh sáng xanh từ các thiết bị này sẽ gây ra tổn thương cho mắt, nhất là thói quen dùng các thiết bị điện tử ban đêm thiếu ánh sáng.

Lutein bảo vệ mắt bằng cách lọc ra tỷ lệ tia UV có bước sóng ngắn gây ảnh hưởng tiêu cực đến các bộ phận nhạy cảm của mắt như võng mạc (điểm vàng). Lutein giúp lọc đi 90% các bước sóng màu xanh (loại ánh sáng phát ra từ các thiết bị điện tử như điện thoại, tivi, máy tính, bóng đèn LED tiết kiệm năng lượng, đèn huỳnh quang… ) có năng lượng cao do các ánh sáng hữu hình và các quang phổ gây ra. Các nhà nghiên cứu tại Đại học Harvard đã phát hiện rằng việc bổ sung 6 milligram lutein hàng ngày có thể làm giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng trung bình là 43%.

Một nghiên cứu khác cho thấy bổ sung dinh dưỡng có chứa lutein và zeaxanthin có hiệu quả làm tăng mật độ quang học của các sắc tố võng mạc trong mắt – yếu tố giúp bảo vệ võng mạc mắt, chống lại sự phát triển của thoái hóa điểm vàng.

Tương tự, các nghiên cứu khác cho thấy lượng lớn lutein và zeaxanthin trong khẩu phần ăn cùng với vitamin E có liên quan tới giảm đáng kể nguy cơ hình thành đục thủy tinh thể. Mặc dù nghiên cứu vẫn còn trong giai đoạn đầu tuy nhiên kết quả cho thấy dùng lutein ba lần mỗi tuần trong tối đa hai năm đã được chứng minh giúp cải thiện thị lực ở những người lớn tuổi đã bị đục thủy tinh thể. Các lợi ích khác của lutein với sức khỏe của mắt bao gồm giúp giảm mỏi mắt, lóa và nhạy cảm ánh sáng, giúp giữ thấu kính và võng mạc ở mật độ thích hợp, tăng cường mô mắt và giúp tăng cường thị lực.

Giúp bảo vệ sức khỏe làn da

Ngoài vai trò quan trọng đối với mắt, carotenoids bao gồm lutein và zeaxanthin cũng mang lại lợi ích đối với làn da. Để bảo vệ sức khỏe da và chống lại ung thư da, lutein giúp lọc các bước sóng năng lượng cao của ánh sáng mặt trời, làm chậm tốc độ quá trình oxy hóa. Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy bằng chứng rằng lutein bảo vệ chống lại tổn thương da do ánh sáng gây ra , chẳng hạn như dấu hiệu lão hóa và ung thư da.

Có thể giúp giảm nguy cơ ung thư

Một số bằng chứng cho thấy rằng những người tiêu thụ nhiều lutein từ chế độ ăn uống của họ có tỷ lệ ung thư vú, đại tràng, cổ tử cung và phổi thấp hơn. Mặc dù chúng ta chưa biết chính xác cách lutein tác động tới ung thư nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra tương quan những người trưởng thành có mức lutein trong máu cao hơn sẽ giảm nguy cơ phát triển một số dạng ung thư phổ biến.

Lutein có thể hoạt động như một phương pháp điều trị ung thư tự nhiên vì thực phẩm giàu lutein (như rau xanh và trái cây họ cam quýt) cũng cung cấp các chất chống oxy hóa và chất dinh dưỡng có lợi khác làm giảm viêm gây bệnh và mất cân bằng oxy hóa. Tuy nhiên, tại thời điểm này, cần thêm nghiên cứu để giúp chúng ta hiểu rõ tác dụng của lutein và các carotenoids khác về ung thư, miễn dịch, hormone và sức khỏe tim mạch.

Một số nghiên cứu quan sát cho thấy rằng carotenoids xanthophyll bao gồm lutein có thể giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh tim và đột quỵ. Cũng giống như các nghiên cứu đã đề cập trước đây cho thấy tác dụng tiềm năng bảo vệ trước ung thư của lutein, các nhà nghiên cứu không chắc chắn chính xác làm thế nào lutein cải thiện sức khỏe tim mạch. Bởi vì lutein có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa, có vẻ như nó có lợi cho sức khỏe tim mạch bằng cách giảm viêm – là một nguyên nhân cơ bản của bệnh tim mạch.

Các nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học Nam California cho thấy mức độ thấp của lutein trong máu có thể đóng góp vào sự dày lên của thành động mạch. Điều này làm tăng nguy cơ phát triển xơ cứng động mạch và tắc nghẽn động mạch vành có thể dẫn đến các cơn đau tim. Các nghiên cứu quan sát của USC cho thấy những người có mức lutein cao nhất trong máu sẽ bị ít tích tụ mảng xơ vữa trong động mạch, điều ngược lại cũng đúng: dùng ít thực phẩm thực vật giàu lutein hơn, các động mạch bị nghẽn càng nhiều.

Có thể duy trì sức khỏe tim mạch

Một số nghiên cứu quan sát cho thấy rằng carotenoids xanthophyll bao gồm lutein có thể giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh tim và đột quỵ. Cũng giống như các nghiên cứu đã đề cập trước đây cho thấy tác dụng tiềm năng bảo vệ trước ung thư của lutein, các nhà nghiên cứu không chắc chắn chính xác làm thế nào lutein cải thiện sức khỏe tim mạch. Bởi vì lutein có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa, có vẻ như nó có lợi cho sức khỏe tim mạch bằng cách giảm viêm – là một nguyên nhân cơ bản của bệnh tim mạch.

Các nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học Nam California cho thấy mức độ thấp của lutein trong máu có thể đóng góp vào sự dày lên của thành động mạch. Điều này làm tăng nguy cơ phát triển xơ cứng động mạch và tắc nghẽn động mạch vành có thể dẫn đến các cơn đau tim. Các nghiên cứu quan sát của USC cho thấy những người có mức lutein cao nhất trong máu sẽ bị ít tích tụ mảng xơ vữa trong động mạch, điều ngược lại cũng đúng: dùng ít thực phẩm thực vật giàu lutein hơn, các động mạch bị nghẽn càng nhiều.